روایتی از تسخیر
«تسخیر» اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیر شده آمریکا در تهران است. روایتی که توسط یکی از اعضای شرکت کننده در این رویداد به رشته نگارش در آمده.
وی هدف چاپ چنین کتابهایی را کاهش دیوار اختلاف و سو تفاهمات ناشی از جنگهای رسانهای بین دو کشور و رساندن اطلاعات دقیق و بیواسطه به مردم برای آگاهی و شناخت حقایق موجود مطرح میکند.
«تسخیر» روایت معصومه ابتکار، دانشجوی سال اول رشته مهندسی شیمی دانشگاه پلی تکنیک تهران است که پس از گذشت چند روز از اشغال سفارت آمریکا، به دانشجویان متصرف میپیوندد و به عنوان سخنگوی آنان شروع به فعالیت کرده، تا پایان دوران تسخیر، آنان را یاری مینماید. «تسخیر» اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیر شده آمریکا در تهران محسوب میشود که به بیان اتفاقات و رویدادهای پیش آمده در آن دوران میپردازد.
این کتاب به زبان انگلیسی و در سال ۱۹۹۴ توسط انتشارات مستقل «تالن بوکز» در کانادا به چاپ رسیده است و چندی پس از چاپ این کتاب در کانادا، ترجمه آن در ایران به چاپ میرسد. نثر کتاب روان و ساده است و حالت داستانی آن، خواننده را با خود همراه میکند. یکی از نکات جالب توجه کتاب، اشاره به روابط صمیمانه و فعالیت های دانشجوها در دوره گروگانگیری است.
کتاب روایت و زبان دانشجویانی است که به جهت احساس خطر کردن و احساس وظیفهای دینی-عقلی برای جلوگیری از هرگونه مداخله آمریکا به مانند کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و همینطور بازپسگیری شاه مخلوع، دست به اقدامی انقلابی زده و تصمیم به تصرف سفارت آمریکا در تهران میگیرند.این برنامه که در ذهن دانشجویان تسخیر کننده، درازای چندین روزه باید می داشت، ۴۴۴ روز به درازا کشیده شد. مسؤولیت اصلی عملیات بر دوش ۵ دانشجو از ۴ دانشگاه تهران و همینطور رهبری معنوی نیز به عهده حجت الاسلام موسوی خوئینیها بود.
ابتکار که به همراه خانم فروز رجایی فر به عنوان سخنگوی دانشجویان و مترجم به فعالیت مشغول بوده، هدف از تصرف سفارت را در آغاز امر، بازپسگیری شاه و ارتباط بیواسطه و مستقیم با مردم آمریکا و تشریح سیاستهای خارجی غلط و جانبدارانه آمریکا میداند. وی بدین نکته ازعان دارد که انگیزههای ما در این راه [حرکتهای انقلابی] تا حد زیادی از جذابیت شرکت در فعالیتهای انقلابی و ماجراجویی دوران جوانی نشأت میگرفت.
وی در توصیف تسخیر سفارت آمریکا (که چندی بعد به لانه جاسوسی شهرت یافت) و واکنشهای آمریکا به آن میگوید: «آمریکاییها در تلاش برای ریشهکن کردن امری غیر مادی، تمام منابع مادی خود را به طور گسترده بسیج کردند.برای کسانی که به دنبال ثروت و شهرت هستند، تنها فکر از دست دادن این دو کافی است تا به باز اندیشی و سازش وادار شوند. ولی وقتی هدف معنوی در میان باشد، تهدیدهای سیاسی و حتی نظامی نیز کارساز نیست.»
۴۴۴ روز گروگانگیری که با هدف باز پسگیری شاه صورت گرفته بود، پس از مرگ وی با بیانیه امام و شرایط جدید با میانجیگری هیئتی الجزایری به پایان رسید. حضرت امام در بیانیه خود نسبت به آزادی گروگانها تأکید کردند که آزادی آنها تنها با بازگرداندن ثروت شاه معدوم، ترک کلیه دعاوی آمریکا علیه ایران، قول عدم دخالت سیاسی و نظامی و آزاد کردن داراییهای ایران میسر است.
ابتکار، هدف از انتشار این کتاب را بیان حقایق از درون برای پر کردن شکاف ایجاد شده و پیشروی به سوی گفتگو میداند. وی هدف از انتشار این کتاب را بیان حقایق از درون برای پر کردن شکاف ایجاد شده و پیشروی به سوی گفتگو بین دو ملت میداند. این کتاب، ۲۰ سال پس از تسخیر لانه جاسوسی در فضای بوجود آمده از انتخابات ۲ خرداد ۷۸ به چاپ رسیده است. آرمانهایی که ذیل «گفتگوی تمدنها» مطرح میشد. اهدافی که شاید در فضای کنونی به عنوان مضحکانهترین اهداف شناخته شود.
یکی از نقاط ضعف عمده کتاب عدم اشاره آن به مرگ شاه در آمریکا و تغییر خواستههای امام به عنوان رهبر انقلاب از آمریکا میباشد. تا قبل از مرگ شاه، در ابتدا تمامی و پس از آن قسمتی عظیمی از خواستههای امام و انقلابیون از آمریکا بازگشت شاه به ایران بوده است، اما پس از مرگ وی پیام ۴ مادهای امام جای آن را گرفت. وی بدون اشاره به این موضوع، ساکت از کنار آن میگذرد و خاطرات گذشته خود را در فصل پایانی که به روانی فصلهای قبل کتاب نیست به پایان میبرد.
در همین رابطه:
+ ۱۳ آبان؛ پایان یک قرن رابطه
اینجا را به روز میکنم نه برای اینکه کسی مطالبم را بخواند و یا از عواطفم آگاه شود و یا وسیله ای باشد برای ابراز وجود و یا هزار و یک دلیل دیگر. به روز میکنم چون خودم را دوست دارم و دوست ندارم "پسر نادان" باشم. این سفریست که من و ما شروع کردیم برای رسیدن به "پسر دانا". من و ما همه هستیم. من و تویی وجود ندارد. من همان توام و تو همان من، با هم ما را تشکیل میدهیم. پس بهتر است زودتر این کوچ را شروع کنیم. حرکت میکنم همچون مرغ دریایی در هوای طوفانی ساحل.